Nasıl Yapılır

Çok Katmanlı SSD Türleri : SLC, MLC, TLC, QLC Ve PLC Nedir?

7 Nisan 2020

SSD (Solid-state drives) sürücüler çok iyi performans gösterir. Eskiyen bilgisayarların performansını artırır, yeni bilgisayarlar için performans artıı sağlar ve bir çok işlevi hızlı bir şekilde yapabilirsiniz. Fakat yeni bir SSD almaya karar verdiyseniz eğer bir çok ssd türünün olduğunu unutmayın. Bunları kısaca şu şekilde ayırabiliriz ; SLC, SATA III, NVMe ve M.2 gibi terimlerle belirtilir. Peki tüm bu ifadeler ne anlama geliyor ve hangi SSD’yi satın almalıyım gibi soruların yanıtlarını bu yazımızda bulabilirsiniz.

Hücreler Ne Anlama Gelir?

Mevcut SSD’ler, yapı taşları bellek hücresi olan NAND flash depolamayı kullanır. Bunlar, verilerin bir SSD’ye yazıldığı temel birimlerdir. Her bellek hücresi, depolama aygıtında 1 veya 0 olarak kaydedilen belirli bir miktarda bit kabul eder.

Tek Seviyeli Hücreye Sahip (SLC – Single-Level Cell) SSD’ler

En temel SSD tipi tek seviyeli hücreye sahip (SLC – Single-Level Cell) SSD türüdür. SLC’ler her bellek hücresi için bir bit kabul eder. Çok fazla değil, ama bu durumun bazı avantajları vardır. İlk olarak, SLC türü en hızlı SSD’lerdir. Ayrıca daha dayanıklı ve daha az hata eğilimi gösterirler, bu nedenle diğer SSD tiplerinden daha güvenilir olarak kabul edilirler.

SLC tipi SSD’ler veri kaybının daha az tolere edilebilir ve dayanıklı olduğu için kurumsal iş yerlerinde oldukça sıkça rastladığımız SSD tipidir. SLC türü SSD’ler daha pahalı ve bu nedenle bireysel tüketiciler için çok tercih edilmiyorlar. Örneğin, satın almak için araştırdığınızda TLC NAND tipi SSD türünün 1 TB depolama alını ile kurumsal düzeyindeki SSD tipi 128 GB’lik bir kurumsal SLC SSD yaklaşık aynı fiyattadır. Bu durum bireysel kullanıcıların bu tip SSD’leri seçmemesinin asıl nedenidir.

Eğer bir SLC tipi SSD tercih eden kullanıcıya rastlarsanız, mutlaka performansı artırmak için bu tip SSD tercih ediyordur ama aynı zamanda büyük ihtimalle daha çok depolama alınına sahip NAND tipi SSD’ye de sahiptir.

Hangi SSD Teknolojisi Daha Hızlı? : NVMe veya SATA

Çok Seviyeli Hücreye Sahip (MLC – Multi Level Cell) SSD’ler

Çok seviyeli hücre (MLC) SSD’lerindeki “Multi” yani “çok” kelimesinin doğrulu aslında biraz farklıdır. Hücre başına yalnızca iki bit saklarlar ve bu durum için “Multi” yani “Çok” seviyeli hücre tipine sahip SSD demek yanlış anlaşılabilir. Fakat bazen teknolojide adlandırma her zaman doğru olarak yapılmayabiliyor.

MLC tipi SSD türü, SLC tipi SSD’lerden biraz daha yavaş olduğunu söylemeliyiz çünkü bir hücreye iki bit yazmak yalnızca bir bit yazmaktan biraz daha fazla zaman alır. SSD’ye yazılan veriler NAND flaşına bir SLC tipinden daha sık yazıldığından, dayanıklılık ve güvenilirlik konusunda SLC tipi SSD’ler kadar güvenilir değillerdir.

MLC tipi’de bir SSD türüdür bu yüzden HDD’lere kıyasla kesinlikle çok daha dayanıklılar’dır. Kapasiteleri diğer SSD türleri kadar yüksek değildir fakat isterseniz 1 TB’a kadar MLC SSD’ler bulabilirsiniz.

Üç Katmanlı Hücreye Sahip (TLC – Triple Layer Cell) SSD’ler

Adından da anlaşılacağı şekilde TLC tipi SSD’ler her hücreye üç bit yazar. Bu yazıdaki TLC tipi SSD’ler şu anda kullanılan en yaygın SSD türüdür.

SLC ve MLC tipi SSD sürücülerden daha fazla kapasiteyi daha küçük bir alana saklayabilirler ve boyut olarak daha küçüklerdir. Fakat bu şekilde olmasından dolayı bu tip SSD türü hız, güvenilirlik ve dayanıklılıktan ödün verirler ama bu durum TLC tipi SSD sürücülerinin kötü olduğu anlamına gelmez. Aslında işin açıkçası şu anda alabileceğiniz en iyi SSD seçeneğinizdir.

Daha az dayanıklılık kavramının sizi düşündürmesin çünkü TLC SSD’lerin en az 2,3 yıl ömrü vardır. Bu demek oluyor ki çok daha uzun süre kullanılabilirler.

TBWs Nedir?

Genel olarak SSD dayanıklılığı TBW (terabytes written) olarak ifade edilir. Bu ifada sürücüye arızalanmadan önce yazılabilecek terabayt sayısını belirtir.

Bir kaç yıl önce çok popüler olan Samsung 860 Evo’nun 500 GB’lık modeli 600 TBW derecesine sahipti ve 1 TB’lık modeliyse 1.200 TBW değerine sahipti. Bu değerler aşırı yüksek olduğunu söylemeliyim ve bu yüzden bu sürücülerin çok uzun yıllar dayanabileceğini gösteriyor.

TBW’ler aynı zamanda ortama olarak güvenli seviyesini’de tahmin etmemize yardımcı oluyorlar. Fakat eğer bu değerleri aşarsanız kullandığınız SSD’lerde mutlaka yedekleme yapmalısınız yoksa bozulması durumda veri kaybı yaşayabilirsiniz.

Bilgisayar Yedekleme Rehber

Dört Seviyeli Hücreye Sahip (QLC – Quad Level Cell) SSD’le r

Dört seviyeli hücre (QLC – Quad Level Cell) sürücüler, hücre başına dört bit yazabilir. SSD türlerinde neden 1, 2, 3, 4 olarak sırayla gidiyor diye sorabilirsiniz?

QLC NAND, diğer türlerden çok daha fazla veri toplayabilir fakat şu anda QLC sürücüler performansı konusunda büyük sorunlar yaşıyorlar. Bu sorun özellikle önbelleğin büyük dosya aktarımları (40 GB veya üzeri) sırasında tükendiği için sorun yaşanıyor. Üreticiler QLC tipi SSD’leri halen optimize etmeye çalışıyor ve ileride bu tip SSD türlerinin çok daha verimli çalışacağını göreceğiz demektir.

Ayrıca bir diğer problemse dayanıklılık konusundadır. Orta seviye fiyat düzeyinde olan Crucial P1 QLC NVMe sürücüsünün 500 GB modelinde yalnızca 100 TBW ve 1 TB’lık modelindeyse yalnızca 200 TBW dayanıklılık değerlerine sahiptir. Bu seviye TLC tipi SSD tipinden oldukça düşük fakat ev kullanım için gayet yeterli olduğunu söyleyebilirim.

Beş Seviyeli Hücre (PLC – Penta Level Cell ) SSD’leri

Hücre başına 5 bit yazabilirler fakat PLC SSD’ler henüz şu anki tüketiciler için satışta değiller fakat ilerleyen yıllarda bu tip SSD türlerini’de göreceğiz. Toshiba, Ağustos ayının sonlarında PLC sürücülerinden bahsetmişti ve aynı şekilde Toshibayı takip eden Intel’de bir sonraki ayda PLC SSD sürücülerinden bahsetti. PLC sürücüler SSD’lere daha da fazla kapasite sunabilmekte. Fakat bununla birlikte, dayanıklılık ve performans söz konusu olduğunda TLC ve QLC tipi SSD’leri ile aynı olacaktır.

Ayrıca PLC türü SSD’ler satın almadan önce mutlaka bu tip SSD türünün incelemelerinin çıkmasını beklemenizi öneriyor çünkü bu tür SSD’lerin ne kadar süre dayanacağı ve TBW’nin normal şartlarında nasıl olacağını görmek için TBW derecelendirmelerine göz atmalısınız.

Örneğin, yukarıda bahsettiğimiz QLC tipi SSD’nin daha düşük bir TBW derecesine sahipti fakat ancak beş yıl boyunca günde yaklaşık 54 GB’a kadar çalışabileceğini testlerde gördük. Kimsenin evde bu kadar çok veri yazmayacağını biliyoruz, bu nedenle daha düşük TBW derecesine rağmen bu sürücünün uzun süre dayanmasını görebiliriz. Bundan dolayı yeni bir SSD tipi çıktığı zaman testlerinin yapılmasını beklemenizi tavsiye ediyorum.

SSD Tanımları Ne Anlama Geliyor?

Bilmenize yardımcı olabilecek bir kaç terim olduğunu düşündük ve aşağıda bu terimlerin ne olduğunu ve ne anlama geldiğini açıkladık.

3D NAND :

NAND üreticileri bir noktada sürücüleri daha küçük hale getirmek ve kapasiteyi artırmak için NAND bellek hücrelerini bir birine daha çok yaklaştırmaya çalışır. Bu bir noktaya kadar doğru olarak çalışır fakat hücreler birbirine çok yakın olmasından dolayı flash bellek güvenilirliğini kaybetmeye başlar. Bunun üstesinden gelmek ve kapasiteyi artırmak için bellek hücrelerini üst üste sıralarlar. Bu genellikle 3D NAND veya dikey NAND olarak adlandırılır.

Aşınma Dengeleme Teknolojisi :

SSD bellek hücreleri kullanılır kullanılmaz kayıplar başlar. Sürücülerin daha uzun süre iyi durumda kalmasına yardımcı olmak için üreticiler bellek hücrelerine mümkün olduğunca eşit miktarda veri yazmaya çalışan aşınma dengeleme teknolojisi SSD’lere entegre eder. Sürücünün sadece bir bölümüne yazmak yerine, verileri eşit olarak dağıtır. Bu şekilde tüm hücreler nispeten aynı oranda doldurulur. Bunun özellik SSD’lerinizin çok daha uzun ömürlü olmasını sağlar.

Önbellek:

Her SSD, verilerin sürücüye yazılmadan önce kısa bir süre saklandığı bir önbelleğe sahiptir. Bu önbellekler SSD performansını artırmak için kritik öneme sahiptir. Önbellek dolduğunda, performans önemli ölçüde düşme eğilimi gösterir. Bu durum genellikle TLC ve çoğu QLC sürücüsü için geçerlidir.

SATA III :

Bu, PC’ler için mevcut en yaygın sabit sürücü ve SSD arabirimidir. Bu bağlamda bir sürücünün anakarta nasıl bağlandığı anlamına gelir. SATA III’ün saniyede maksimum 600 megabayt veri aktarım kapasitesi vardır.

NVMe :

Bu arabirim bir SSD’yi anakarta bağlar. NVMe, yüksek hızlar için PCIe üzerinden veri alış verişini gerçekleştirir. Mevcut NVMe sürücüleri SATA III’ten yaklaşık üç kat daha hızlıdır.

M.2 :

NVMe sürücülerin biçim faktörüdür. Fiziksel boyut, şekil ve tasarım olarak belirtilebilir. Genellikle küçük ve dikdörtgen şeklindedirler. Modern anakartların çoğunda özel olarak ayrılmış küçük yuvalara sığarlar.