Bir bilgisayar monitörü satın almak isterseniz TN, IPS veya VA panellerden birisini seçmeniz gerekir. Sizin için en iyisi panel tipi doğal olarak hangi alanda ağırlıklı ve ne için kullanacağınıza bağlıdır. Eğer bir oyuncuysanız ve oyun oynamak için monitör arıyorsanız, farklı panel teknolojileri belirli oyun türleri için idealdir. Bu yüzden doğru bir seçim yapmanız gerekir.
Panel Çeşitleri
Yukarıda bahsettiğimiz gibi monitör almak istediğiniz zaman bir panel seçmeniz gerekiyor ve aşağıda bahsettiğimiz bu 3 tür panel teknolojisi ile karşılaşırsınız.
- Twisted nematic (TN): En eski LCD panel türü.
- In-plane switching (IPS): Bu terim LG tarafından üretildi. Samsung, benzer teknolojiyi “plane-to-line switching” (PLS) olarak ifade ederken, AU Optronics ” advanced hyper viewing angle” (AHVA) kullanıyor.
- Vertical alignment (VA): Samsung tarafından “super vertical alignment” (SVA) ve AU Optronics tarafından “advanced multi-domain vertical alignment”(AMVA) olarak da adlandırılır. Hepsi benzer özelliklere sahiptir.
Panellerin isimleri LCD (liquid crystal display) içindeki moleküllerin hizalanması ve voltaj uygulandığında nasıl değiştikleriyle ilgilidir. Tüm LCD monitörler bu moleküllerin çalışmasını değiştirir. Fakat bunu yapma şekilleri görüntüyü ve tepki süresini büyük ölçüde etkileyebilir.
Her panel tipinin avantajları ve dezavantajları vardır. Aralarında seçim yapmanın en kolay yolu, hangi özelliklerin sizin için en önemli olduğuna karar vermektir. Bu büyük ölçüde bilgisayarınızı ne için kullandığınıza ve ne kadar harcamanız gerektiğine bağlıdır.
Eğer sizde bilgisayarınızı ofis işleri, programlama, video ve fotoğraf düzenleme veya oyun oynama gibi birçok alanda kullanıyorsanız, yeni alacağınız panel konusunda karar vermeniz biraz daha zor olabilir.
TN(Twisted Nematic) Paneller
TN paneller seri olarak üretilen ilk düz ekran monitörlerdi. Hantal katot ışın tüpleri ile çalışırlar. Ayrıca günümüzde halen bol miktarda üretilirler.
Daha yeni paneller her zaman öncekilerden daha iyi olsa da, TN ekran teknolojisi hala bazı önemli dezavantajlara sahiptir. Özellikle TN teknolojisine sahip bir monitöre belli bir açıdan bakarsanız renklerin tersine döndüğünü ve değiştiğini fark etmişsinizdir. Bu TN panellerin en büyük eksi yönüdür.
Ayrıca TN panellerdeki renk üretimi de o kadar güçlü değil. Çoğu TN paneli 24-bit gerçek rengi görüntüleyemez ve bunun yerine doğru tonları simüle etmek için enterpolasyona güvenir.
Renk gamı (bir monitörün gösterebileceği renk aralığı), TN panellerinin bir diğer zayıf yanıdır. Sadece üst düzey TN paneller geniş renk gamına sahiptir ve tüm sRGB spektrumunu gösterirler. Fakat çoğu TN paneller bu renkleri doğru göstermez. Bu nedenden dolayı TN panellerin fotoğraf, video düzenleme ve renk ayarı yapmak için uygun olmadığını söylemeliyim.
Peki neden bir TN panel satın almalısınız?
TN paneller diğerlerine göre daha ucuzdur. Üretimlerinin pahalı olmaması bu panellerin ucuz fiyatlara satılmasını sağlıyor. Eğer görüntüde renklere çok önem vermiyorsanız, video ve fotoğraf düzenleme yapmayacaksanız ve farklı açıdan bakınca renklerin bozulmasını önemsemiyorsanız, o zaman TN panelleri tercih edebilirsiniz.
Fakat TN paneller en düşük gecikme hızına sahiptir. Yani yüksek yenileme hızlarına sahipler ve 240Hz ekran yenileme hızlarına kadar çıkıyor. Bu durum onları oyuncular için çok cazip hale getiriyor ve her saniyenin önemli olduğu E-Sporlar için en çok tercih edilen panel türleridir.
Renk üretimini ve gecikme önemli değilse fakat yenileme hızı önemliyse o zaman TN paneller sizin için ideal olacaktır.
IPS (In-Plane Switching) Paneller
IPS teknolojisi, TN panellerin eksik olan yönlerini tamamlamak için üretilmişlerdir. IPS panellerde renk sorunu ve görüş açısının sorunu düzeltilmiştir. Sonuç olarak IPS paneller TN panellere göre her açıdan çok daha iyi ve avantajlıdırlar.
IPS paneller TN panellere göre daha büyük açılardan bakıldığında renklerin bozulmamasını sağlıyor ve yüksek açı ile bakıldığında bile size doğru renkleri verebildiği anlamına geliyor.
IPS panelleri, TN paneller de olan “soluk” görünümü ortadan kaldırmaya yardımcı olan panel türleri olarak da bilinir. Ancak, IPS paneller, VA Paneller’deki mükemmel kontrast oranının altında kaldığını belirtmeliyiz.
Yüksek yenileme hızları denildiğinde genel olarak aklımıza TN paneller gelirdi. Fakat teknolojinin gelişmesi ile birlikte bir çok üretici yüksek hızlara sahip IPS paneller üretmeye başladı. Örnek olarak verirsen 27 İnç ASUS VG279QM modeli 280Hz yenileme hızı sunuyor.
Aynı şekilde daha önce TN paneller daha az gecikmeye sahipti fakat IPS panellerin gelişmesi ile birlikte TN panellerin önünce geçebildi. LG’nin 2019 yılında sunmuş olduğu monitörlerde UltraGear Nano teknolojisi ile 1 ms’lik bir gecikme sunuyor ki bu çok iyi bir değer.
Aradaki farkların böyle azalmasına rağmen bu hızdaki bir monitör için neredeyse bir bilgisayar kadar para vermeniz gerekir. Bunun yerinde benzer özellikteki TN panelleri tercih edebilirsiniz.
Son olarak IPS panellerde bilinmesi gereken son bir şey, “IPS parlaması” adı verilen bir olgudur. Ekranın arka ışığının daha aşırı görüntüleme açılarında parladığını görülebilir. Monitöre yandan bakmadığınız sürece bu durum bir sorun oluşturmaz.
VA(Vertical Alignment) Paneller
VA panelleri TN ve IPS arasında bir yerdedir. En iyi kontrast oranlarını sunarlar, bu yüzden TV üreticileri bu panelleri yaygın olarak kullanır. Bir IPS monitörün tipik olarak 1000:1 kontrast oranına sahipken benzer VA paneller genellikle 3000:1 or 6000:1 kontrast oranına sahiptirler. Ayrıca bu şekilde yüksek kontrast oranına rastlamak VA paneller için sıra dışı bir durum değildir.
Görüş açısı olarak VA paneller IPS panellerin performansına yakalayamaz. Özellikle farklı açılardan baktığınızda ekran parlaklığı değişebilir fakat IPS panellerdeki gibi “IPS parlaması” olmaz.
VA paneller, TN panellere göre çok daha düşük tepki süreleri vardır. 240Hz gibi Yüksek yenileme hızlarına sahip VA monitörler bulabilirsiniz, ancak gecikme süresi daha fazla gölgelenme ve hareketlerde bulanıklılık ile sonuçlanabilir. Bundan dolayı oyun oynamak için VA paneller tercih edilmez.
VA paneller, TN panellerden çok daha iyi renk üretimi sunar. Hatta düşük model VA panellerde bile tüm spektrum RGB renklerine ulaşabiliyor.
Bu nedenden dolayı VA paneller genel kullanım için uygundur fakat yüksek kontrast oranı hariç bir çok alanda yetersiz kalırlar. VA paneller tek oyunculu ve düşük seviye oyun deneyimi yaşamak isteyen oyuncular için idealdir.
Tüm LCD Panellerin Ortak Olan Kötü Yanları
LCD panellerin CRT monitörler ile karşılaştırıldığı zaman hep bir gecikme sorunu vardır. Yıllardır TN panellerde bu sorun ile karşılaşıldı fakat IPS ve VA panellerin çıkması ve teknolojinin gelişmesi ile birlikte bu sorunlar büyük ölçüde azaltıldı. Fakat bu sorun tamamen ortadan kalkmadı.
Panellerin arka planından sızan ışık genellikle tüm LCD panellerin ortak bir sorunudur. Genellikle bu durum üretim hızını düşürdüğü düşük seviyede ve ucuz panellerde bu durum ile sık sık karşılaşılır. Eğer ucuz bir panel alacaksanız, bu durum ile karşılaşmanız olasıdır. Fakat bu durum ekranın çok koyu olduğu zamanlarda fark edeceksinizdir.
LCD paneller ölü piksel durumu yaşadığımız en yaygın panel türleridir. Bu yüzden bir çok markanın ölü piksel konusunda politikaları farklıdır ve tüketiciyi koruyan durumları vardır. Mümkün olursa satın aldığınız monitörlerin ölü pikseli var mı yoksa yok mu kontrol etmenizi öneriyoruz. Çünkü bazı markalar 1 tane bile ölü piksel olursa değiştirme garantisi verirken, bazı markalarsa bu durumda değişime gitmez.
Hangi Panel Sizin İçin En Uygunu?
Büyük ihtimalle şu ana kadar hangi panel türünü seçmeniz gerektiğini anlamışsınızdır. Fakat biz sizin için hangi panel türünün, hangi iş için uygun olduğunu sizler için aşağıda açıkladık.
Ofis veya Çalışma Ortam Kullanımı İçin :
Bütçeniz bu durumda ön planda olduğunu düşünüyoruz ve bu yüzden seçimleri bu şekilde yapacağız. VA paneller TN paneller göre her açıdan daha üstündür. Yüksek yenileme hızlarına sahip değilseniz o zaman VA paneller sizin için uygun olacaktır. Fakat daha önce TN panel kullandırsanız VA panel kullanırken mause haraket ettirirken çok yumuşak olmayan bir imleç ile karşılaşılma durumu olabilir.
Fotoğraf ve Video Editörleri veya Grafik Tasarımcılar İçin :
IPS panelleri genel olarak geniş bir renk yelpazesi sergilemeleri nedeniyle hala tercih edilmektedir. Yüksek renk oranına sahip VA paneller bulmak çok sıra dışı değildir. Fakat hız konusuna VA paneller IPS panellere hızlı yapılan işlemlerde veya görüntülerde bulanıklılık ortaya çıkar. Bu yüzden IPS paneller tercih sebebi olacaktır.
Monitörleri Dikey Olarak Monte Eden Programcılar:
TN panellerinin programcılar için harika olduğunu düşünebilirsiniz, ancak durum böyle olmayabilir. TN panelleri dikey olarak yerleştirildiği zaman kötü görüş açılarına sahip olunur ve bu şekilde panele bakıldığı zaman renklerin bozulduğu ve çok sağlıklı bir durum olmadığı söyleyebilirim. Bu nedenden dolayı kesinlikle IPS panellerin tercih edilmesini öneriyoruz.
Online Oyun Sevenler İçin :
TN paneller E-Sporlar için halen vazgeçilmez panel türüdür. En düşük modelin bir hızlı tepki hızı ve yüksek yenileme hızları elde edilir. Eğer çevrimiçi oyunculu oyunlarda daha iyi performans almak istiyorsanız, 24 inç 1080p ekran veya 27 inç 1440p ekran tercih edebilirsiniz. Eğer bu seviyede IPS monitörler tercih etmek isterseniz, emin olun çok daha yüksek para ödemek zorundasınız.
Çevrimdışı Oyun Oynayan Oyuncular İçin :
VA paneller IPS ve TN panellerden çok daha yüksek kontrast oranı sunacaktır ve görüntüler çok daha iyi olacaktır. Derin siyah bir renk ve keskin bir görüntü istiyorsanız, VA panelleri tercih edebilirsiniz. Fakat kontrast oranı sizin için önemli değilse IPS panellere yönelebilirsiniz. Fakat çevrimdışı oyunlar oynamadığınız için TN panelleri kesinlikle tercih etmemelisiniz.
Tüm İşler İçin En Uygun Olanı :
VA paneller tüm işler için ortak olan ve en iyi seçin olan panel tipidir. Fakat kontrast oranı hariç en iyi panel IPS olduğunu söyleyebiliriz.
Satın Almadan Önce Deneyin
TN, IPS, VA monitörlerin hangisini seçip seçmeyeceğiniz bu aşamadan sonra size kalmış. Kesinlikle monitör satın almadan önce denemenizi öneriyoruz. Çünkü denemeden veya görmeden alacağınız bir monitör beğenmediğiniz takdirde sizin için hayal kırıklığı olacaktır. Ayrıca alacağınız monitörün testlerini ve açıklamalarını izleyebilirsiniz ve yorumlarına bakabilirsiniz. Bu şekilde en doğru monitör satın almaya karar verebilirsiniz.
